Ulga termomodernizacyjna i dotacje PCP

Elżbieta Amborska, [email protected]

Ulga termomodernizacyjna i dotacje z Programu Czyste Powietrze to spore wsparcie dla budownictwa. Dzięki nim inwestorzy chętniej realizują modernizację domu, zarówno pod względem konstrukcyjnym, jak i wyposażenia go w urządzenia i instalacje.

Wsparcie dla jakiejś branży od roku kojarzy nam się przede wszystkim z pandemią SARS-CoV2. A to zwolnienie z ZUS, a to dofinansowanie z PFR, albo chociaż mikropożyczka. Tymczasem rozwój branży budowlanej otrzymał spory impuls rozwojowy w roku 2018. Rząd rozpoczął wówczas realizację Programu priorytetowego Czyste Powietrze (PCP). Program ten z sukcesem od dwóch lat wspiera proces termomodernizacji budynków jednorodzinnych, które uchodzą za jedno z najważniejszych źródeł emisji pyłów i CO2. W roku 2019 budowlanka skorzystała z kolejnego impulsu protermomodernizacyjnego. Ustawodawca wprowadził wówczas ulgi podatkowe dla właścicieli modernizujących termicznie swoje budynki. Dzięki niej firmy z branży mogą liczyć na kolejne zlecenia. W dodatku z ulgi tej skorzystać mogą także niektórzy przedsiębiorcy.

Niestety nie wszystkie firmy w równy sposób na tym korzystają. Przepisy dotyczące ulgi termomodernizacyjnej i wsparcia finansowego z Programu Czyste Powietrze (PCP) jasno określają, co wchodzi w zakres tzw. kosztów kwalifikowanych. Inwestorzy, którzy chcą skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, muszą fakturami udokumentować zakup określonych w Rozporządzeniu Ministra Inwestycji i Rozwoju materiałów i usług związanych z przedsięwzięciem termomodernizacyjnym. Osoby ubiegające się o dotację z PCP muszą natomiast spełnić wymagania dotyczące materiałów i urządzeń zawarte w Załączniku nr 2 i 2a do znowelizowanego Programu priorytetowego Czyste Powietrze. Zmodyfikowany Program, określany też mianem Czyste Powietrze 2.0, obowiązuje od połowy maja 2020 roku.

Zakres wsparcia

Powszechnie termomodernizacja kojarzy się z dociepleniem ścian budynku, ale w PCP jej definicja jest dużo szersza. Celem Programu jest bowiem:

  • poprawa efektywności energetycznej;
  • zmniejszenie emisji pyłów i innych zanieczyszczeń do atmosfery z istniejących jednorodzinnych budynków mieszkalnych;
  • uniknięcie emisji zanieczyszczeń powietrza, pochodzących z nowo budowanych jednorodzinnych budynków mieszkalnych.

Cel ten ma być osiągnięty dzięki modernizacji termicznej przegród zewnętrznych oraz wymianie kotłów niskiej klasy energetycznej na urządzenia spełniające wymagania ekoprojektu*.

Ubiegając się o dotację z Programu Czyste Powietrze, a także chcąc skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, w wykazie kosztów inwestor może uwzględnić wyłącznie:

  • materiały budowlane poprawiającą izolacyjność cieplną przegród zewnętrznych (ściany, okna, drzwi, dachy) oraz płyt balkonowych i fundamentów;
  • urządzenia zmniejszające poziom zużycia energii nieodnawialnej;
  • materiały niezbędne do wykonania instalacji dla tych urządzeń;
  • usługi wykonawcze związane z realizowaną termomodernizacją;
  • niezbędne badania, analizy, ekspertyzy i audyty wykonane na etapie przygotowawczym;
  • przygotowanie projektu, jeżeli jest niezbędny.

lga-termomodernizacyjna-czyste-powietrze

Skorzystać na wsparciu przedsięwzięć termomodernizacyjnych mogą zatem firmy budowlane, które:
  • sprzedają materiały niezbędne do realizacji termomodernizacji;
  • wykonują docieplenie ścian zewnętrznych, balkonów, fundamentów, a także hydroizolację fundamentów (brak zawilgocenia też poprawia ich ciepłochronność!);
  • montują stolarkę otworową bądź okna dachowe;
  • instalują nowoczesne kotły grzewcze i montują instalacje c.o. i c.w.u.;
  • wykonują instalacje fotowoltaiczne;
  • montują kolektory słoneczne i pompy ciepła;
  • wykonują wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła;
  • prowadzą audyty energetyczne budynków;
  • wykonują termowizje budynków;
  • opracowują niezbędne projekty docieplenia, hydroizolacji, instalacji poprawiającej efektywność energetyczną budynku.

Dla kogo ulga termomodernizacyjna i dotacja z Czystego Powietrza?

Zarówno ulga podatkowa, jak i dofinansowanie z PCP przysługują właścicielom i współwłaścicielom termomodernizującym budynki jednorodzinne. Z ulgi podatkowej skorzystać oni mogą, gdy rozliczają się z fiskusem:

  • według skali podatkowej;
  • jednolitej 19% stawki podatku;
  • ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Właściciel bądź współwłaściciel modernizowanego budynku może więc być zarówno osobą fizyczną, jak i przedsiębiorcą.

Beneficjentami Programu Czyste Powietrze są zaś wyłącznie osoby fizyczne. I to nie jedyna różnica między ulgą a PCP. O dofinansowanie z PCP ubiegać się mogą bowiem właściciele:

  • budynków jednorodzinnych już istniejących (wystarczy, że będą oddane do użytkowania);
  • wydzielonych w nich lokali mieszkaniowych wydzielonych z wyodrębnioną księgą wieczystą.

Jeżeli inwestor jest ich współwłaścicielem, o dofinansowanie z Programu Czyste Powietrze może starać się tylko wtedy, gdy zgodzą się na to pozostałe osoby mające swoje udziały w danym budynku bądź lokalu mieszkalnym.

Ulga termomodernizacyjna przysługuje wyłącznie właścicielom i współwłaścicielom budynków już istniejących (użytkowanych i oddanych do użytkowania).

 

Budynek jednorodzinny ustawodawca zdefiniował jako:
  • budynek wolnostojący, w zabudowie bliźniaczej, szeregowej bądź grupowej;
  • służący zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych;
  • stanowiący konstrukcyjną całość, w której dopuszczalne jest wydzielenie dwóch lokali mieszkalnych albo lokalu mieszkalnego i użytkowego o powierzchni nie większej niż 30% powierzchni budynku.

Co z takiej definicji budynku jednorodzinnego wynika? Przede wszystkim to, że z dofinansowania i ulgi podatkowej skorzystać nie mogą właściciele mieszkań w blokach bądź kamienicach, ani właściciele sklepów czy biur, które w takich budynkach są zlokalizowane. Nie przysługują ona także właścicielom obiektów komercyjnych (np. gdy budynek wolnostojący to sklep) ani najemcom czy dzierżawcom.

Z powyższej definicji można wnioskować również, że właściciel, któremu wsparcie przysługuje może:

  • prowadzić w danym budynku działalność gospodarczą (definicja nie nakazuje mu takiego budynku zamieszkiwać, a może też wydzielić lokal użytkowy na przykład na biuro);
  • wynająć budynek innej osobie na cele mieszkaniowe;
  • wliczyć w koszty termomodernizacji modernizację termiczną takich obiektów, jak garaż tylko wtedy, gdy stanowią one integralną część budynku mieszkalnego (znajdują się w bryle budynku – stanowią wówczas lokal wydzielony);
  • traktować budynek jako środek trwały i na tej podstawie stosować odpisy amortyzacyjne (ale nie skorzysta wówczas z ulgi podatkowej), jeżeli prowadzi w nim własną działalność gospodarczą.

Program-czyste-powietrze

Dotacje z Programu Czyste Powietrze

W ramach Program Czyste Powietrze od stycznia 2021 roku właściciel domu jednorodzinnego bądź lokalu mieszkaniowego (inwestor) może ubiegać się wyłącznie o dotację na:

  • wydatki na zakup materiałów i usług związanych z realizacją termomodernizacji budynku;
  • częściową spłatę kredytu zaciągniętego na realizację termomodernizacji (jeszcze w przygotowaniu).

Minimalna kwota dotacji, o jaką może wnioskować inwestor, to 3 tys. zł. Wyjątek stanowi jedynie wymiana urządzenia grzewczego. Ze względu na wysokość uzyskiwanych dochodów inwestorów podzielono na dwie grupy:

  • pierwszą (zamożniejszą), uprawnioną do dotacji podstawowej – gdy inwestor osiąga dochody w wysokości nie wyższej niż 100 tys. zł;
  • drugą (mniej zamożną), uprawnioną do dotacji podwyższonej – gdy dochód na każdą osobę pozostającą z inwestorem nie przekracza 1.400 zł albo 1.960 zł gdy gospodarstwo domowe jest jednoosobowe.

Inwestorzy z pierwszej grupy mogą otrzymać dotację maksymalnie w wysokości 30 tys. zł. Inwestorzy z grupy drugiej zaś – 37 tys. zł. Uzyskanie takiego wsparcia jest jednak możliwe tylko wtedy, gdy termomodernizacja obejmuje wymianę nieefektywnego kotła ogrzewania na paliwa stałe na:

  • pompę ciepła (powietrzną lub gruntową) do zasilania instalacji c.o. lub c.w.u. oraz montaż instalacji PV – w grupie pierwszej;
  • inne (nowoczesne) urządzenie grzewcze albo kotłownię gazową (przyłącze gazowe+instalacja wewnętrzna+kocioł gazowy kondensacyjny+dokumentacja projektowa) oraz montaż instalacji PV – w grupie drugiej.

Jeżeli termomodernizacja nie przewiduje montażu instalacji PV, maksymalna dotacja w obu grupach jest niższa o 5 tys. zł. Gdy przedsięwzięcie termomodernizacyjne przewiduje jedynie docieplenie budynku, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej bądź montaż systemu wentylacji z odzyskiem ciepła, maksymalna kwota dotacji wynosi:

  • 10 tys. zł w grupie pierwszej;
  • 15 tys. zł w grupie drugiej.

Wykonanie docieplenia oraz wymiana stolarki otworowej mogą być realizowane także wraz z wymianą źródła ciepła. Ich koszty nie wpływają jednak na zwiększenie maksymalnej kwoty dotacji. Przeciwnie. Wszystko zlicza się razem.


KOMENTARZ

Jak widać, modyfikując Program, ustawodawca wyraźnie promuje wymianę starych kotłów, zwłaszcza tych na paliwa stałe, na nowe, bardziej efektywne źródła ciepła. Bardziej zamożnych inwestorów zachęca zaś do stosowania pomp ciepła. Instalacje PV zaś straciły nieco na swoim znaczeniu. Potwierdzeniem tego są planowane zmiany w programie Mój Prąd, który jak wieść niesie, w mniejszym stopniu niż dotychczas będzie wspierał montaż mikroinstalacji fotowoltaicznych. W zamian za to ma się pojawić dofinansowanie na indywidualne magazyny energii i ładowarki do samochodów elektrycznych.


program-czyste-powietrze
Fot. Viessmann

Urządzenia i materiały zgodne z wymaganiami Programu Czyste Powietrze

Zasady udzielania dotacji z PCP nie wskazują wprost, jakie urządzenia i materiały mają być użyte do termomodernizacji budynku. Określają jedynie ich rodzaje oraz wymagania techniczne, które muszą spełniać, aby można było zaliczyć je do kosztów kwalifikowanych. Wymagania te mają generalnie charakter ogólny i w większości dotyczą urządzeń grzewczych. Zgodnie z Załącznikami urządzenia te muszą przede wszystkim:

  • spełniać wymagania ekoprojektu;
  • mieć odpowiednią klasę energetyczną;
  • posiadać odpowiednie certyfikaty;
  • być opatrzone stosowną etykietą energetyczną i kartą produktu.

Od kotłów na paliwa stałe wymaga się ponadto, aby spełniały wymagania prawa miejscowego (uchwały antysmogowe). Muszą one spełniać również pewne wymagania konstrukcyjne i funkcjonalne. Przede wszystkim kocioł taki musi:

  • współpracować z automatycznym podajnikiem paliwa;
  • nie może mieć rusztu awaryjnego ani przepaleniska, a także możliwości ich montażu;
  • współpracować ze zbiornikiem akumulacyjnym, buforowym albo zbironikiem c.w.u, gdy jest to kocioł zgazowujący drewno;
  • charakteryzować się niższą emisyjnością zanieczyszczeń, gdy jest to tzw. kocioł o podwyższonym standardzie energetycznym, za który można otrzymać wyższe dofinansowanie.

W stosunku do materiałów niezbędnych do wykonania docieplenia Program nie definiuje żadnych wymagań technicznych. Określa je natomiast wobec stolarki otworowej (okna, drzwi i bramy garażowe), która musi spełniać wymagania WT21 w zakresie przenikalności cieplnej. Ich współczynnik przenikania ciepła U nie może być wyższy niż [W/m2·K]:

  • 0,90 dla okien fasadowych i balkonowych;
  • 1,1 dla okien połaciowych;
  • 1,3 dla bram garażowych oraz drzwi zewnętrznych i łączących pomieszczenia ogrzewane z nieogrzewanymi.

Uwaga na ZUM

Aby ułatwić inwestorom wybór odpowiednich urządzeń i materiałów do termomodernizacji, powstał ZUM. To internetowa baza tzw. zielonych urządzeń i materiałów, które spełniają wymagania Programu Czyste Powietrze. Powstaje ona w oparciu o stronę czyste-urzadzenia.ios.edu.pl, na której znajdował się katalog zielonych urządzeń grzewczych. W ZUM natomiast znajdują się również materiały dociepleniowe, stolarka otworowa i bramy garażowe. Baza ta będzie systematycznie uzupełniana i aktualizowana do końca trwania Programu, czyli 2029 roku.

Poszczególne urządzenia i materiały do zamieszczenia w ZUM zgłaszają producenci bądź autoryzowani dystrybutorzy. Pojawiają się one w niej dopiero po pomyślnym przejściu weryfikacji. Baza funkcjonuje pod adresem lista-zum.ios.edu.pl i ma wyłącznie charakter informacyjny (nie jest reklamą ani rankingiem). Niektóre WFOŚG w swoich regulaminach udzielania wsparcia z Programu zaliczenie wydatków na dane urządzenie czy materiały do kosztów kwalifikowanych uzależniają od tego, czy znajdują się one w ZUM.

dofinansowanie-czyste-powietrrze

Ulga termomodernizacyjna – zasady

Ulga termomodernizacyjna polega na odliczeniu od dochodów wykazywanych w PIT 36, PIT 37, PIT-36l lub PIT-28 wydatków poniesionych na modernizację termiczną budynku, które:

  • inwestor poniósł na zakup towarów i usług wymienionych w wykazie z Rozporządzenia Ministra Inwestycji i Rozwoju;
  • udokumentowane są fakturami pochodzącymi od firm będących czynnym podatnikiem VAT (tzn. naliczają VAT na fakturze i nie są z niego zwolnione);
  • faktycznie poniósł inwestor, ewentualnie współmałżonek, który jest współwłaścicielem budynku (jeżeli faktura jest wystawiona na osobę trzecią, nie można w odliczeniu jej uwzględnić);
  • dotyczą przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, które zostanie zrealizowane w ciągu 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym inwestor poniósł pierwszy wydatek.

Jeżeli inwestor jest przedsiębiorcą będącym czynnym podatnikiem VAT, ustalając kwoty odliczenia, uwzględnia kwoty netto. Pozostali podatnicy – kwoty brutto.

Maksymalna kwota odliczenia to 53 tys. łącznie na wszystkie przedsięwzięcia termomodernizacyjne, które realizuje jeden podatnik.

Jeżeli zatem inwestor przeprowadza modernizację kilku budynków jednorodzinnych, to i tak od dochodu może odliczyć maksymalnie 53 tys. Kwotę odliczenia można zwiększyć jedynie wtedy, gdy z ulgi korzystają małżonkowie będący współwłaścicielami modernizowanego budynku – 53 tys. może odliczyć każdy z nich.


UWAGA!

Ulgę termomodernizacyjną wykazuje się w formularzu PIT/0 i odlicza się w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki. Nie można więc odliczyć ich „zbiorczo” z lat kilku, na przykład gdy zakończy się termomodernizację trwającą 2 lata. Gdyby inwestor o tym nie wiedział, może złożyć korektę zeznania podatkowego za każdy rok, w którym faktycznie wydatki ponosił. Na złożenie korekty ma 5 lat, licząc od roku w którym rozliczał podatek.

Jeżeli kwota odliczenia nie znajduje pokrycia w dochodzie rocznym inwestora, może ją odliczać w latach następnych. Ma na to maksymalnie 6 lat, licząc od końca roku, w którym poniósł pierwszy wydatek na termomodernizację budynku. Decydująca jest tu data zakupu materiałów lub usługi, która widnieje na fakturze. Jeżeli jej nie ma, obowiązuje data wystawienia faktury.


 

Ulga termomodernizacyjna a dotacja z Programu Czyste Powietrze

Wydatki, które inwestor sfinansował środkami z dotacji z PCP, nie podlegają odliczeniu. Zgodnie z ordynacją podatkową bowiem podatnik odliczyć może tylko tyle, o ile pomniejszył swój dochód. Dotacja zaś te wydatki inwestorowi zrefinansowała, a więc nie uszczupliły one w rezultacie jego dochodu.

W sytuacji gdy wydatki w roku 2019 inwestor sfinansował z własnych środków i skorzystał z ulgi podatkowej z tego tytułu, a w roku 2020 otrzymał dotację PCP, kwotę dotacji musi doliczyć do dochodu za rok 2020. Jeżeli dotację otrzymał w roku, w którym poniósł wydatki, nie wykazuje jej w rozliczeniu.

Odliczyć od dochodu inwestor może natomiast wydatki sfinansowane pożyczką, którą z PCP otrzymał. W takiej jednak części, w jakiej ją spłacił. Jeżeli część pożyczki mu umorzono, może odliczyć tylko te wydatki, które sfinansował pożyczką w części nieumorzonej. Samej pożyczki ani jej umorzenia w zeznaniu rocznym nie musi wykazywać.

*Ekoprojekt to unijna dyrektywa Ecodesign, która określa, jakie parametry grzewcze i emisyjne muszą osiągać urządzenia grzewcze danego rodzaju, aby były dopuszczone do obrotu na rynku europejskim.

Powyższy tekst nie stanowi wykładani prawa.

Zdjęcie otwierające: Baumit

Podstawa prawna:

CZYTAJ TAKŻE: WT21: Ściany zewnętrzne
Izolacje wodochronne fundamentów. Zalety i wady materiałów
Montaż stolarki. Niezbędny krok w tył