Taras na gruncie – podstawowe zasady wykonawcze

mgr inż. Ryszard Kokot

Tars na gruncie sprawia mniej problemów wykonawczych i eksploatacyjnych niż taras położony nad garażem czy mieszkaniem. A jednak wiele takich tarasów jest źle wykonanych. W dużej mierze przyczyniają się do tego sami inwestorzy, ale nie brakuje też błędów, które popełniają wykonawcy.

Podstawowy błąd, jaki popełniają inwestorzy, polega na tym, że o budowie tarasu zaczynają myśleć dopiero wtedy, gdy dom jest już prawie gotowy. W dodatku najpierw kupują płytki, deski bądź kompozyty a dopiero potem szukają wykonawcy. Jeżeli spotkają wykonawcę dbającego o swoją renomę, ten – widząc szereg błędów nie do naprawienia – zrezygnuje. Ale jeżeli będzie to ktoś działający na zasadzie „jakoś to będzie”, wykona taras ku zadowoleniu inwestora, jednak po pewnym czasie efekty i tak będą przykre.

Taras na gruncie potrzebuje projektu

Najczęściej projekt budowlany nie przewiduje istotnych rozwiązań konstrukcji tarasu. W takim przypadku kierownik budowy w porozumieniu z inwestorem powinien już na początku budowy zaprojektować prace związane z jego wykonaniem. Najważniejsze kwestie do rozstrzygnięcia dotyczą:

  • funkcji tarasu, w tym możliwość jego późniejszej przebudowy (np. na ogród zimowy);
  • doboru materiałów nawierzchniowych i technologii ich mocowania;
  • rozwiązań konstrukcyjnych – i to jest rzecz najważniejsza.

Jeśli niezbędne będzie wykonanie fundamentu pod taras, trzeba zdecydować, czy będzie on monolitycznie związany z fundamentem przygotowywanym pod budynek, czy też będzie oddzielny. W tym drugim przypadku należy zaplanować dylatację między oboma fundamentami. Wysokość fundamentu i konstrukcji wsporczej należy przy tym dobrać tak, aby nawierzchnia tarasu była dopasowana do progu drzwi. Bardzo powszechne jest zbyt niskie osadzanie drzwi lub za wysokie posadowienie płyty. Jeżeli płyta wykonana jest bez spadku lub, co się dość często zdarza, ze spadkiem przeciwnym, trzeba liczyć się z koniecznością wykonania warstwy spadkowej. Przy tarasie o szerokości czterech metrów grubość warstwy spadkowej przy krawędzi będzie wynosić 4÷5 cm, a przy ścianie 10÷13 cm, przy szerokości dziesięciu metrów grubość wzrośnie do 20 cm. Do tego należy doliczyć grubość ewentualnej izolacji i elementów nawierzchniowych.

Zdarza się, że taras na gruncie przylega nie tylko do budynku, ale i do innych elementów, takich jak gazony, murki czy schody. W takich sytuacjach należy zaplanować, a następnie wykonać poprawną izolację przeciwwodną tych elementów. W trakcie montażu tarasu nie wolno dopuścić do przedziurawienia warstw izolacji.

Szczegółowe rozwiązania konstrukcyjne w dużej mierze zależą od rodzaju materiału, który ma być zastosowany do wykonania nawierzchni. Najpopularniejsze są okładziny ceramiczne, bruki, płyty kamienne i drewno, ale można też wykorzystać żywice, polerowany beton, bruk drewniany czy podesty z deszczułek, a nawet ze szkła i metalu.

Taras na gruncie z nawierzchnią ceramiczną

taras-na-gruncie-ceramicznyPrzez wiele lat najpopularniejszym materiałem na tarasy z powierzchniowym odprowadzeniem wody było lastriko. Później jego miejsce zajęły okładziny ceramiczne – najpierw terrakota, a potem gres. Rychło okazało się jednak, że prawie wszystkie tarasy pokryte płytkami w szybkim czasie ulegają rozpadowi. Powstaje zatem pytanie: Czy można wykonać taras z płytkami tak, aby był on trwały i estetyczny? Odpowiedź brzmi: Tak, ale…

Stosowanie ceramiki jako warstwy nawierzchniowej na tarasie to rozwiązanie bardzo trudne od strony technicznej. Wymaga od wykonawcy wiedzy inżynierskiej i doświadczenia, a zastosowane materiały muszą spełniać najwyższe normy jakościowe.

Odpowiednie posadowienie

Podstawą tarasu są fundamenty – ich stopy muszą znajdować się poniżej poziomu zamarzania gruntu. Na fundamentach wspiera się płyta żelbetowa. Takie rozwiązanie jest konieczne, jeżeli taras usytuowany jest na skarpie lub drzwi balkonowe są znacznie powyżej poziomu gruntu.

W pozostałych przypadkach ekonomicznie i technicznie uzasadnione jest wykonanie samej płyty żelbetowej. Grunt z terenu przyszłego tarasu należy usunąć i powstałą misę wypełnić materiałem swobodnie przepuszczającym wodę, czyli tłuczniem lub żwirem, na którym układa się płytę żelbetową. Śmieci i odpady budowlane nie są odpowiednim materiałem na podstawę tarasu. Jeżeli ktoś oszczędza na wywiezieniu śmieci i pakuje je pod taras, za kilka lat będzie miał ten sam problem (usunięcie śmieci) plus kosztowny remont tarasu.

Płyta żelbetowa powinna zapewniać swobodny spływ wody opadowej, to znaczy musi być nachylona minimum pod kątem 0,8°, czyli 1,5% w kierunku krawędzi. Płytę zabezpiecza się przed działaniem wody za pomocą mikrozaprawy hydroizolacyjnej.

Mocowanie płytek

Zgodnie z dotychczasową praktyką płytki ceramiczne przyklejane były klejami elastycznymi. Okazuje się, że w wielu przypadkach, mimo użycia kleju o wysokiej elastyczności, następuje ścinanie płytek. Dzieje się tak, ponieważ przy gwałtownych zmianach temperatury następuje nierównomierne odkształcanie: przy wysokich temperaturach powietrza okładzina rozszerza się znacznie bardziej niż podłoże, przy niskich – na odwrót.

Rozwiązaniem tego problemu jest ułożenie maty na podłożu pokrytym hydroizolacją, do maty przyklejane są płytki. Mata znosi siły spowodowane nierównomiernym rozszerzaniem się podłoża i okładziny, a przy tym ma kanaliki odprowadzające wodę. Aby drenaż był skuteczny, woda musi swobodnie spływać z krawędzi tarasu. W tym celu na brzegu tarasu trzeba założyć odpowiednio wyprofilowane pasy z blachy stalowej. Znacznie lepszym rozwiązaniem są specjalne profile aluminiowe, które skutecznie odprowadzają wodę, a jednocześnie maskują brzeg płytek, nie korodują i są estetyczne. Montuje się je o wiele łatwiej niż blachy, dzięki czemu wykonawca ma znacznie mniejsze możliwości nieprawidłowego wykonania krawędzi tarasu. A krawędź to miejsce, gdzie najczęściej zaczyna się degradacja tarasów.

Właściwie dobrane płytki

Płytki ceramiczne na tarasy muszą być poddane wyjątkowo surowym kryteriom doboru. Ich rozmiar nie może przekraczać 30 cm, a najlepiej gdyby miały wymiar 20 × 20 cm. Fuga między nimi musi mieć 6÷10 mm; niedopuszczalne jest układanie płytek na styk. Bardzo ważnym parametrem jest nasiąkliwość płytki, to ona bowiem decyduje o trwałości okładziny. W uproszczeniu (bo zależy to od typu płytki) można przyjąć, że nasiąkliwość nie powinna być większa niż 3%, optymalnie – nie większa niż 0,5%. Mrozoodporność – pojęcie, jakim często posługują się dostawcy płytek – jest terminem bardziej marketingowym niż technicznym, dlatego nie należy się nim sugerować.

Warto wiedzieć, że żadna płytka ani spoina nie zapewnia wodoszczelności. Nawet te o bardzo niskiej nasiąkliwości przepuszczają w pewnym stopniu wodę do warstw niższych, dlatego też niezbędne jest stosowanie powłok wodoszczelnych i drenażowych.

Wyżej opisane zalecenia to zaledwie fragment wiedzy o poprawnym wykonaniu tarasu, szczególne zastosowanie ma w tym przypadku przysłowie o diable i szczegółach. O zadowoleniu z tarasu decydują nie tylko kolor i wielkość płytek, ale przede wszystkim wiedza wykonawcy o poprawnym zamocowaniu balustrady, połączeniu tarasu z budynkiem, dylatacjach i wielu innych, pozornie, drobiazgach.

taras brukowy

Taras na gruncie z nawierzchnią brukową

Ułożenie tarasu z kostki betonowej jest dość łatwe i tanie – na tym zalety kostki się kończą. Właściciel takiego tarasu po pewnym czasie zauważy, że w fugach pojawiają się trawki i mchy, kostki tracą barwę i łatwo ulegają zabrudzeniu, wykoślawiają się, a tam, gdzie często się chodzi, powstają wyszlifowane ścieżki. Niektóre z tych wad można wyeliminować, układając bruk na zaprawie drenażowej. Od innych zapraw różni się ona tym, że woda przesącza się przez nią, spływając do podłoża. Zaprawa ta nie wykazuje właściwości kapilarnych i dlatego nie ma zagrożenia, że wilgoć gruntowa będzie podciągana do góry. Cechy te gwarantują bezpieczne i trwałe mocowanie kostki, brak wykwitów solnych i uszkodzeń spowodowanych mrozem, trwałe i całkowite wypełnienie spoin.

Teren pod taras z bruku wypełnia się zagęszczonym tłuczniem lub żwirem. Na tak przygotowane podłoże, o grubości 15÷30 cm, rozkłada się zaprawę drenażową i na nią układa bruk. Warstwa zaprawy musi mieć około 5 cm. Odstępy między kostkami wypełnia się wodoprzepuszczalną zaprawą do fugowania.

Jeszcze lepsze rezultaty, szczególnie natury estetycznej, można osiągnąć, zamieniając bruk betonowy na klinkierowy. Klinkier ma czterokrotnie większą wytrzymałość na ściskanie, dzięki czemu można stosować mniejsze przekroje. Wytrzymałość na ścieranie i odporność chemiczna klinkieru jest kilkadziesiąt razy większa niż betonu, a to gwarantuje długą żywotność koloru bez przebarwień. Poza tym znacznie łatwiej utrzymać czystość na tarasie z kostki klinkierowej niż betonowej. Bruk klinkierowy jest też bardziej elegancki i prestiżowy.


UWAGA!

Błędem jest układanie klinkieru na podsypce piaskowo-cementowej – w ten sposób można zasolić klinkier, a efektem tego będą trudne do usunięcia wykwity.


taras-na-gruncie-plyta-kamienna

Taras na gruncie z nawierzchnią z płyt kamiennych

Zamiast bruku czy gresu można ułożyć płyty kamienne zarówno z kamienia naturalnego, jak i z barwionego betonu. Można je wprawdzie mocować tak, jak kostki, lub tak, jak płytki ceramiczne, ale lepszym rozwiązaniem jest układanie ich na podkładkach o regulowanej wysokości, które ustawia się w narożnikach płyt. Równie dobrym pomysłem jest zastosowanie zamiast podkładek placków z zaprawy.

Płytek nie spoinuje się, woda przecieka szczelinami i swobodnie spływa po płycie żelbetowej. Płyty muszą mieć odpowiednią wytrzymałość na zginanie; zazwyczaj stosuje się płyty o rozmiarze 40 × 40 × 5 cm. Tak jak w przypadku pozostałych rozwiązań, konieczne jest poprawne wykonanie krawędzi tarasu – woda powinna mieć zapewniony swobodny odpływ, a skrajne płytki muszą mieć oparcie, aby się nie zsunęły. Najlepszym rozwiązaniem będzie zabudowanie specjalnego profilu aluminiowego.

Taras na gruncie z nawierzchnią drewnianą

Mniej popularnym, choć niesłusznie, materiałem na taras są deski. Starannie zaprojektowany i wykonany taras naziemny z desek może stanowić piękną i prestiżową ozdobę domu. Deski mogą pokrywać całą powierzchnię tarasu lub tylko jego część. Bardzo estetyczne jest połączenie drewna z kamieniem czy brukiem klinkierowym. Taras drewniany, zwany też przez wykonawców z angielska deckiem, z powodzeniem mocuje się różnymi metodami.

taras na gruncie

Podłoże pod taras drewniany

Najłatwiej powierzchnię przygotować w następujący sposób: wybrać grunt, w jego miejsce nasypać tłuczeń i zagęścić go. Na tłuczniu należy rozmieścić bloczki betonowe, będące podstawą dla legarów.

Rozwiązaniem bardziej kosztownym jest wykonanie płyty żelbetowej w taki sam sposób, jak pod okładzinę ceramiczną. Nie zawsze jednak można ją zrobić – wiele podlubelskich działek położonych jest na zboczach. W takim przypadku trzeba zrobić żelbetowe słupki, które posadowione będą poniżej poziomu zamarzania. Najwygodniej i najszybciej zrobimy to wybierając ziemię wiertnicą, a następnie wsuwając w otwór rurę szalunkową. Po zamontowaniu zbrojenia, zalewamy otwór betonem. Rozmieszczenie słupków należy dobrać indywidualnie, w zależności od przekroju legarów. Zamiast słupów żelbetowych można wykonać konstrukcję metalową, do której mocowane będą legary.

Bezwzględnie uwzględnić kaprysy materiału

Decydując się na taras drewniany, musimy pamiętać, że drewno jako materiał naturalny ma swoje kaprysy: z upływem czasu, pod wpływem wody, słońca i drobnoustrojów, ulega korozji biologicznej, a wraz z wahaniami temperatury i wilgoci zmienia swoje wymiary, może pękać i wypaczać się. Wady te w znacznym stopniu niwelują: dobry dobór drewna, odpowiedni montaż i regularna konserwacja. O czym należy wiedzieć planując taras z desek?

Zmienność wymiarów

Przede wszystkim trzeba mieć świadomość, że pod wpływem zmian wilgoci deski znacznie zmieniają swoje wymiary, stosunkowo niewiele wzdłuż włókien, natomiast znacznie w poprzek. Dlatego między deską a innymi elementami budynku i między samymi deskami zawsze trzeba zostawić odstępy. W przeciwnym wypadku deski będą się wzajemnie rozpychać.

Łódeczkowanie

Uwzględnić musimy także tendencję desek do wypaczania się – zewnętrzne ich krawędzie unoszą się do góry; zjawisko to zwane jest łódeczkowaniem. Aby temu zapobiec, deski tarasowe muszą być ryflowane przynajmniej z jednej strony. Ryfle (wzdłużne nacięcia) znoszą naprężenia, dzięki czemu deska deformuje się w minimalnym stopniu. Jeżeli mimo wszystko łódeczkowanie wystąpi, w następnym roku deski należy wycyklinować.

Podatność na wilgoć

Koniecznie powinniśmy pamiętać także o tym, że wilgoć, która jest największym wrogiem drewna, najdłużej utrzymuje się na połączeniu deski z legarem. Jeżeli uda się deskę zamontować tak, aby na spodniej warstwie była ona sucha (lub mokra tylko przejściowo), jej żywotność zwiększy się wielokrotnie. Są systemy mocowań, które umożliwiają takie połączenie. Elementy mocujące są całkowicie schowane pod deską, legar i deska są od siebie oddzielone, dzięki czemu zwiększa się trwałość tarasu, a przy okazji zyskuje jego estetyka.

Taras z desek nie musi być nachylony. Zalecany spadek wynosi 0÷0,5%. Jest to bardzo przydatne w sytuacji, gdy schody są prostopadłe do drzwi balkonowych. W przypadku tarasu z płytek jeden z tych elementów musiałby być skośny w stosunku do powierzchni, co nie jest ani praktyczne, ani estetyczne.

Korozja biologiczna

Odporne na korozję biologiczną są deski z egzotycznych gatunków drewna. Mogą długo pozostać w dobrym stanie, są bardzo estetyczne, ale przynajmniej raz w roku należy je nasączać olejem. W przeciwnym wypadku pokryją się szarą patyną. Alternatywą dla desek egzotycznych czy modrzewiowych jest rodzime, stosunkowo tanie, drewno iglaste. Dobrze wysuszone, zaimpregnowane i odpowiednio zamontowane może służyć w dobrym stanie do kilkunastu lat. Po tym czasie można je łatwo wymienić.

Inną alternatywą są deski kompozytowe, mniej lub bardziej udanie imitujące drewno. Wykonane są z pyłu drewnianego i tworzyw sztucznych. Dzięki temu łączą one cechy obu tych materiałów. Nie ulegają korozji biologicznej, dlatego nie wymagają tak starannej konserwacji jak deski z drewna naturalnego.

Źródło: Lubelski Poradnik Budowlany

CZYTAJ TAKŻE:

Nowe technologie budowy tarasów i balkonów
Taras pod pergolą


Taras na gruncie – gdzie kupić materiały?

Lista polecanych firm – lubelskie