Skutki podatkowe TA (1): Mikropożyczka

Michał Deruś, Izba Administracji Skarbowej w Lublinie

Wyjaśniamy skutki podatkowe wynikające z Tarczy Antykryzysowej dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. W poniższym artykule bliżej przyjrzymy się, jak na podatek dochodowy wpływa otrzymana mikropożyczka i jej umorzenie.

Przepisy prawa, na podstawie których ustawodawca wprowadził zasady przyznawania przedsiębiorcom wsparcia finansowego w postaci tzw. mikropożyczek, określone zostały w art. 15 zzd ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.). Powołany przepis wskazuje, iż w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19 starosta może, na podstawie umowy, udzielić ze środków Funduszu Pracy jednorazowo pożyczki na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, maksymalnie do kwoty 5 000,00 zł

W pierwszej wersji tzw. tarczy antykryzysowej, ustawodawca komentowaną pożyczkę kierował wprost do mikroprzedsiębiorcy, który działalność gospodarczą prowadził przed 1 marca 2020 r. Jednakże, w wyniku wprowadzonych zmian przy tarczy antykryzysowej 3.0, rozszerzono zakres podmiotów uprawnionych do tzw. mikropożyczki o te, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodą przed 1 kwietnia 20200 r.

Skutki podatkowe otrzymania pożyczki

Na wstępie warto przypomnieć, iż zgodnie z definicją wynikającą z Kodeksu cywilnego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Pożyczka jest zatem świadczeniem, które podlega zwrotowi dającemu pożyczkę. Jej otrzymanie nie stanowi zatem przychodu dla pożyczkobiorcy.

Powyższe znajduje odzwierciedlenie w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – art. 14 ust. 3 pkt 1 – „Do przychodów (…) nie zalicza się: (…) otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), w tym również uregulowanych w naturze, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów)”, a także w analogicznej treści art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Samo przyznanie pożyczki jest zatem podatkowo neutralne.

Skutki podatkowe umorzenia pożyczki

Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 15 zzd ust. 7 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, pożyczka wraz z odsetkami podlega umorzeniu, pod warunkiem, że mikroprzedsiębiorca będzie prowadził działalność gospodarczą przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki.

Zarówno ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: pdof), jak i ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: pdop), co do zasady wskazują, że kwota umorzonych zobowiązań, w tym pożyczek i kredytów, stanowi przychód z działalności gospodarczej. Wyjątek od tej zasady stanowią jednak pożyczki udzielane z Funduszu Pracy (art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o pdof i art. 12 ust. 1 pkt 3 lit a ustawy o pdop). A zgodnie z przywoływanym już wcześniej art. 15zzd ust. 1 ustawy o COVID-19 mikropożyczki udzielane są właśnie z tegoż Funduszu.

Oceniając skutek, jaki towarzyszy pojęciu umorzenia przyznanej mikroprzedsiębiorcy pożyczki, stwierdzić należy, że niewątpliwie otrzymuje on z tego tytułu przysporzenie majątkowe. Jest ono jest jednak całkowicie neutralne podatkowo. A zatem przysporzenie to nie jest także wykazywane w ewidencji podatkowej, którą prowadzi. W cytowanej ustawie dodatkowo zastrzeżono, iż przychód z tytułu umorzenia pożyczki na zasadach określonych w ust. 7 nie stanowi przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych. To dodatkowo wzmacnia pojęcie neutralności podatkowej umorzonej pożyczki.

Gdyby jednak przedsiębiorca nie mógł skorzystać z umorzenia, wówczas, po spełnieniu wszystkich warunków potrącalności kosztów, może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu kwotę zapłaconych odsetek, co potwierdza art. 23 ust. 8 pkt 1 lit. a ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a ustawy o pdop.

CZYTAJ TAKŻE: Rozwiązania podatkowe w czasach COVID-19
Split payment – mechanizm podzielonej płatności