Czynniki niszczące drewno

Zbigniew Krysztofiuk[email protected]

Korozja biologiczna w budynkach mieszkalnych jest poważnym problemem i większość z nas wcześniej czy później będzie miała z nią styczność. W przypadku gdy pojawi się ten kłopot, należy sprawdzić, co się dzieje i gdzie leży przyczyna zaistniałego problemu. Jeżeli chodzi o główne czynniki niszczące drewno, to możemy w skrócie przyjąć podział na grzyby i owady.

Kołatek domowy, foto: wikipedia.pl

Czynniki niszczące drewno – grzyby domowe

Grzyby domowe to organizmy charakteryzujące się brakiem ciałek zieleni – czyli chlorofilu – które dzielimy na pasożyty i saprofity. Saprofity rozwijają się na martwych organizmach lub ich szczątkach oraz materiałach pochodzenia organicznego, a więc na drewnie lub innych materiałach celulozowych, i to na nich w tym tekście się skupimy. Grzybom domowym oraz pleśniowym do rozwoju potrzebne są odpowiednie warunki klimatyczne.

Dla większości gatunków optymalne warunki dla rozwoju to:

  • wilgotność drewna 25−40% oraz wysoka wilgotność powietrza około 90−98%;
  • temperatura otoczenia różna dla poszczególnych gatunków (optymalna 22−30°C);
  • dostęp powietrza;
  • brak światła;
  • odpowiedni odczyn środowiska (optymalne pH dla większości gatunków mieści się w granicach 4−6, tak samo jak odczyn drewna).

Jednym z najczęściej występujących i najbardziej szkodliwych jest Grzyb domowy właściwy (Serpula lacrymans), rozwijający się również na drewnie suchym, powodując silny i szybki rozkład drewna.

Grzyby domowe rozwijające się w drewnie powodują zmiany struktury drewna oraz właściwości mechanicznych i fizycznych. Zmiany te mają duże znaczenie szczególnie w budownictwie, ponieważ osłabiają konstrukcję budowli, a od niej zależy trwałość budynków oraz bezpieczeństwo użytkowania. Niekorzystnie wpływają również na wygląd drewna np. w przypadku podłóg. Grzyby domowe, a w szczególności pleśniowe, mają niekorzystny wpływ na samopoczucie i zdrowie człowieka. Przy rozkładzie drewna, oprócz wody, wydzielany jest w dużych ilościach dwutlenek węgla, kwasy organiczne oraz przykre zapachy, które u wrażliwych osób mogą wywoływać bóle głowy, nudności, zawroty głowy i ogólne złe samopoczucie. Dobrze rozwinięty grzyb domowy wysyła w powietrze bardzo dużą ilość zarodników, które są małe i bardzo lekkie i poprzez wdychanie dostają się do dróg oddechowych. W związku z tym u mieszkańców zagrzybionych pomieszczeń często występują alergie, astma oskrzelowa i inne choroby płuc.

Często źródło złego stanu zdrowia jest trudne do zlokalizowania, ponieważ może się mieścić np. pod podłogą wykonaną na legarach, także podłogą sportową lub za drewnianą boazerią ścienną.

Gatunek grzyba możemy rozpoznać na podstawie oględzin owocników, grzybni, sznurów, zniszczonego drewna, zapachu lub w hodowli laboratoryjnej. Drewno zakażone grzybem najkorzystniej jest zdemontować i spalić, natomiast zdrowe elementy drewniane należy zabezpieczyć właściwym środkiem grzybobójczym.

Czynniki niszczące drewno – owady

Drugim istotnym czynnikiem niszczącym drewno są owady. Czynnikami, które decydują o rozwoju i o opanowaniu drewna przez poszczególne gatunki owadów są przede wszystkim warunki termiczne i wilgotnościowe. Ponieważ owady są zmiennocieplne, wymienione warunki wpływają na długość życia i aktywność postaci dorosłych, tempo rozwoju zarodków w jajach, aktywność postaci dorosłych oraz na porę rójki. Zróżnicowane wymagania cieplno-wilgotnościowe poszczególnych gatunków powodują, że owady opanowują różne części budowli. Skupimy się na owadach rozwijających się w drewnie powietrzno-suchym, występujące powszechnie w Polsce i powodujące bardzo duże szkody.

Spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus) jest owadem ciepłolubnym, rozwijającym się w drewnie iglastych gatunków drzew. Jest dominującym szkodnikiem w więźbach dachowych i drewnie nagrzewających się latem poddaszy. Spuszczel jest czarnym lub ciemnobrunatnym chrząszczem z długimi czułkami o spłaszczonym ciele długości około 12−25 mm, pokrytym krótkimi włoskami. Spuszczel zasiedla tylko martwe drewno. Drewno opanowane przez larwy spuszczela może w krótkim czasie stracić swoje właściwości mechaniczne, co w przypadku drewna konstrukcyjnego stanowi poważne zagrożenie dla budowli.

Czytaj także: Zwalczanie szkodników drewna w praktyce

Drugim groźnym szkodnikiem jest kołatek domowy (Anobium punctatum – na zdj. postać dorosła) zasiedlający zarówno drewno iglaste i chętniej liściaste. Żeruje głównie w części bielastej drewna i jest ściśle związany z budynkami ze względu na wrażliwość na mrozy. Chrząszcze (postacie dorosłe) osiągają długość 3−4 mm, a chodniki, które drążą są okrągłe i osiągają średnicę około 2 mm. Kołatek wybiera miejsca wilgotniejsze, jak piwnice, wnętrza starych kościołów, skanseny, obiekty muzealne oraz różnego rodzaju meble.

Elementy drewniane z dębu lub jesionu stanowiące wystrój wnętrz naszego domu, takie jak meble, parkiety lub boazerie, zasiedla również miazgowiec parkietowiec (Lyctus linearis). Gatunek owada żerującego w drewnie możemy rozpoznać na podstawie:

  • wyglądu postaci dorosłych poczwarek lub larw;
  • cech żerowisk larw i otworów wylotowych postaci dorosłych;
  • kształtu grudek odchodów larw w mączce drzewnej.

Zidentyfikowanie gatunku owada jest pomocne przy doborze odpowiedniego środka owadobójczego. Owady, które zasiedliły elementy drewniane, można skutecznie zwalczyć poprzez dobór właściwych środków owadobójczych płynnych lub gazów trujących. Do takich czynności ze względu na zagrożenie zdrowia, należy podchodzić z ostrożnością i przestrzeganiem instrukcji stosowania zalecanej przez producenta lub zlecić wyspecjalizowanej firmie.