Choroba wieńcowa: Co Twemu sercu nie służy

lek. med. Michał Wilczyński, kardiolog

W trakcie codziennych czynności rzadko myślimy o ich wpływie na nasze zdrowie. To najczęstsza przyczyna prowadzenia stylu życia, który może obciążać nasze serce, zaburzając poważnie jego funkcjonowanie. W efekcie często pojawia się choroba wieńcowa.

Każdego dnia wykonujemy szereg czynności, które mają pozytywny lub negatywny wpływ na nasze zdrowie. Ale kto z nas zwraca na to uwagę? Najczęściej skupiamy się na przyjemnościach, jakie nam dają i w efekcie prowadzimy niezdrowy styl życia. W tym czasie – nie wykazując objawów – może rozwijać się choroba. Jedną z najbardziej niebezpiecznych jest choroba wieńcowa serca.

Co to jest choroba wieńcowa?

Choroba wieńcowa, zwana też chorobą niedokrwienną serca, charakteryzuje się niedostatecznym ukrwieniem i zaopatrzeniem serca w tlen. Jej przyczyną jest istotne zwężenie, a czasem też zamknięcie światła tętnic wieńcowych. Najczęściej na tle miażdżycowym. W ścianach naczyń wieńcowych, podobnie jak ścianach innych naczyń tętniczych, tworzą się blaszki miażdżycowe, które razem z gromadzącą się na nich skrzepliną powodują stopniowe zamykanie światła naczyń. W efekcie przepływ krwi ulega zmniejszeniu, powodując niedotlenienie zaopatrywanego przez nie narządu.

Groźny cholesterol

Przyjmuje się, że za chorobę wieńcową odpowiada zespół czynników takich, jak: osobnicze cechy genetyczne oraz styl życia, nieprawidłowe odżywianie, nikotynizm, siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej, stres oraz – najważniejszy – cholesterol. Poziom jego stężenia we krwi to w dużej mierze efekt naszego sposobu odżywiania. Tłuszcze nasycone (zwierzęce), sery, jajka, tłuste mięsa i wędliny go podnoszą. Korzystne jest natomiast spożywanie tłuszczy nienasyconych, zawierających kwasy omega‑3 (obecne w rybach morskich) oraz fitosteroli zapobiegających wchłanianiu cholesterolu (obecne w warzywach, owo‑ cach, niektórych masłach i margarynach).

Niebezpieczne używki

To przede wszystkim nikotyna i alkohol. Negatywny wpływ palenia papierosów (także elektronicznych) na nasze zdrowie udowodniono olbrzymią ilością badań klinicznych. W świetle ich wyników nikotynizm w sposób bardzo istotny statystycznie podnosi ryzyko zachorowalności układu sercowo‑naczyniowego. Nadużywanie przewlekłe alkoholu natomiast powoduje w czasie uszkodzenie funkcji wątroby. Dla zdrowia serca to ważne, bo wątroba odpowiada za metabolizm lipidowy. Jeżeli ulegnie uszkodzeniu na skutek nadmiernego spożywania alkoholu, dochodzi do hipertriglicerydemii oraz zaburzenia metabolizmu tłuszczów.

Ryzykowna waga

Dla układu sercowo‑naczyniowego szczególnie niekorzystna jest otyłość typu trzewnego. Ponadto otyłości często towarzyszą choroby współistniejące, takie jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca lub zaburzenia hormonalne, tworzące zespoły niekorzystnych czynników prowadzących do uszkodzenia układu serowo‑naczyniowego. Otyłość też niestety zdecydowanie zmniejsza wydolność fizyczną, zniechęcając dotknięte tym problemem osoby do systematycznego (aerobowego) wysiłku, tak korzystnego dla poprawnego funkcjonowania układu sercowo‑naczyniowego.

Zgubny stres

To czynnik podnoszący prawdopodobieństwo pojawienia się chorób układu sercowo‑naczyniowego zwłaszcza w grupie ludzi wykonujących pracę zawodową związaną z podejmowaniem decyzji obarczonych ryzykiem. Według badań socjologicznych liczebność tej grupy w miarę upływu czasu, zachodzących zmian w sposobie organizacji zatrudnienia, pojawiania się nowych zawodów, wymogów prowadzenia biznesu ulega znaczącemu wzrostowi.

Wyeliminowanie stresu z naszego życia praktycznie nie jest możliwe, jednak możliwe jest zmniejszanie jego szkodliwości. Służą temu odpowiednie treningi psychologiczne w ramach rehabilitacji poszpitalnej prowadzone z osobami, które przebyły ostry incydent wieńcowy.

Leczenie i profilaktyka

Ostrą chorobą wieńcową leczy się obecnie metodą:

  • przezskórnej angioplastyki wieńcowej, czyli stentowania dokonanych zwężeń światła naczyń;
  • operacji kardiochirurgicznej polegającej na wykonaniu pomostowania w obrębie krytycznego zwężenia, tzw. by‑pas.

Obie metody są skuteczne, ale jako zabiegi inwazyjne nie pozostają bez śladu. Dlatego o wiele lepiej jest wydłużać okres dobrostanu zdrowotnego poprzez codzienne zachowania prozdrowotne. Korzystajmy również z dobrodziejstwa możliwości kontroli swojego zdrowia w ramach działań profilaktycznych.

Mając 40 lat i więcej, monitorujmy wartości: lipidów surowicy, cholesterolu i jego frakcji, a zwłaszcza informujmy lekarza rodzinnego o obecności postępującej nietolerancji wysiłku fizycznego i/ lub obecności towarzyszącemu mu bólu w klatce piersiowej. Kontrolujmy systematycznie ciśnienie tętnicze krwi, aby w sytuacji krytycznej dla nas nie okazało się, że mamy od lat utrwalone (narządowe) objawy nadciśnienia tętniczego. Obecnie pomiar ciśnienia tętniczego jest bardzo prosty, a aparaty do jego pomiaru są zautomatyzowane i dostępne w każdej aptece lub sklepie medycznym.

Zdrowy styl życia

Przeprowadzone sondaże wśród osób, które przeszły ostry incydent wieńcowy, wykazują różnorodność zachowań w zakresie działań pro- i antyzdrowotnych. Pytania zadawane im dotyczyły przede wszystkim odżywiania się, bo jest ono elementem stylu życia, który przyczynia się do powstania wielu chorób metabolicznych będących czynnikami ryzyka choroby sercowo-naczyniowej, a także odrębnych czynników ryzyka jej wystąpienia – hiperlipidemii i nadwagi (otyłości). Sprawdzano również, czy w diecie badanych znajdował się alkohol i używki tytoniowe.

Wyniki sondażu wskazują, że osoby preferujące prozdrowotny styl życia stosują zupełnie inną dietę żywieniową i mają odmienny stosunek do stosowania używek w porównaniu do osób, których styl życia ma charakter antyzdrowotny. Szczegółowe wyniki w poszczególnych kategoriach przedstawiam Państwu poniżej.

Osoby z wysokim poziomem świadomości zdrowotnej:
  • spożywają 4-6 posiłków dziennie (50% badanych);
  • częściej niż pozostali stosują diety korzystne dla zdrowia (eliminujące czynniki ryzyka choroby sercowo-naczyniowej);
  • rzadziej spożywają tłuszcze zwierzęce (61,1% badanych);
  • ograniczają spożywanie cukrów (55,6% badanych);
  • spożywają mniej produktów smażonych (44% badanych);
  • jedzą dużo warzyw i owoców (50% badanych);
  • rzadziej są osobami, które nie stosują żadnej diety (33,3%);
  • rzadziej nie stosują żadnej diety (33,3% badanych);
  •  wiele z nich nigdy nie pije alkoholu (50% badanych);
  • mniej z nich pali wyroby tytoniowe (13,7% badanych), wielu nie paliło ich nigdy (61,1% badanych) bądź palenie rzuciło (19,7%).
Osoby z niskim poziomem świadomości:
  • w mniejszym stopniu niż pozostali stosują diety zmniejszające ryzyko choroby sercowo-naczyniowej;
  • rzadziej ograniczają spożywanie tłuszczy zwierzęcych (40% badanych);
  • w mniejszym stopniu ograniczają spożywanie cukrów (33,3% badanych);
  • bardzo rzadko ograniczają spożywanie produktów smażonych (13,3% badanych);
  • rzadziej spożywają duże ilości warzyw i owoców (33,3% badanych);
  • częściej nie stosują żadnej diety (46,7% badanych);
  • mniej z nich nigdy nie pije alkoholu (40% badanych);
  • często są wśród nich palacze tytoniu (40% badanych) ,palacze bierni (6,7% badanych) i byli palacze (33,3% badanych).