Budowlanka w BDO 2020

Elżbieta Amborska, [email protected]

Gospodarka XXI wieku ma to do siebie, że wytwarza nie tylko dużo dóbr różnego rodzaju, ale też coraz większe ilości odpadów. BDO ma stanowić mocne narzędzie dyscyplinujące firmy w ich wytwarzaniu, pozbywaniu się, przetwarzaniu i utylizacji.

Gigantyczne wprost ilości odpadów różnego rodzaju to ciemna strona rozwoju gospodarczego i konsumpcyjnej cywilizacji. Nad tym, jak sobie z nimi poradzić, zastanawiają się wszystkie kraje rozwinięte. Jednym ze sposobów na rozwiązanie problemu mają być odpowiednie regulacje prawne, narzucające na obywateli i firmy wiele obowiązków w zakresie odpowiedniego postępowania z odpadami.

Narzędzie nadzoru

W Polsce Sejm uchwalił szereg stosownych ustaw, z ustawą o odpadach na czele, a ministrowie wydali odpowiednie rozporządzenia wykonawcze. Problemu odpadów – nielegalnych wysypisk, szarej strefy itd. – to jednak nie rozwiązało. Ustawodawca postanowił więc zdyscyplinować firmy, nakładając na nie obowiązek rejestracji, ewidencjonowania i sprawozdawczości w specjalnym systemie elektronicznym. Wszyscy znają go jako BDO, choć pełna jego nazwa to baza danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami. Niektórzy wskazują na korzyści, jakie BDO daje firmom (np. zamiast zezwolenia na transport odpadów wystarczy odpowiedni wpis do bazy). Nikt nie ma jednak wątpliwości, że jej głównym zadaniem jest ułatwienie inspekcji ochrony środowiska nadzorowania firm w zakresie gospodarki odpadami.

Cyfryzacja gospodarowania odpadami to potężne wyzwanie techniczne i logistyczne.  Tak duże, że co rusz zmieniają się przepisy dotyczące tego, kto i kiedy podlega obowiązkowi uzyskania wpisu w BDO oraz ewidencjonowania i sprawozdawczości. Najnowsze zmiany dotyczą dwóch obszarów. Pierwszy to katalog odpadów zwolnionych z ewidencji w bazie. Drugi – przedłużenie okresu przejściowego, w którym firmy mogą prowadzić ewidencję w formie papierowej.

Zwolnienia dla firm budowlanych

Firmy świadczące usługi remontowe i budowlane zaliczone zostały do podmiotów wytwarzających odpady. Co do zasady zobowiązane są więc do rejestracji i prowadzenia ewidencji odpadów w BDO. Istnieją tylko trzy przypadki, kiedy firma budowlana nie musi prowadzić ewidencji odpadów. Dwa wynikają z ustawy, a jeden z rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 roku w sprawie rodzajów opadów i ilości odpadów.

Jeżeli zwolnienia obejmują wszystkie odpady wytwarzane przez firmę w ciągu roku, jest to równoznaczne ze zwolnieniem z obowiązku rejestracji w bazie danych o odpadach.

Zgodnie z art. 3 ust. 32) ustawy o odpadach firmy budowlane świadczące swoje usługi na podstawie umowy, która inaczej niż to jest w ustawie, określi podmiot odpowiedzialny za odpady, nie są wytwórcami odpadów. Z tego tytułu zwolnione są z ich ewidencji. Najczęściej odpowiedzialność ceduje się w umowie na inwestora. Jeżeli firma świadczy usługi jako podwykonawca, może to być także wykonawca główny. Z ewidencji odpadów zwolnione są także firmy, które zarazem nie mają obowiązku prowadzenia karty ewidencji odpadów (KEO) i karty przekazania odpadów (KPO). Oznacza to, że:

  • wytwarzają one nie więcej niż 100 kg odpadów niebezpiecznych rocznie i 5 t odpadów niekomunalnych (art. 71 ustawy – zwolnienie z KEO, obowiązek prowadzenia KPO, tzw. ewidencja uproszczona);
  • przekazują wytworzone przez siebie odpady do sprzedawcy lub innego nieprofesjonalnego zbierającego odpady, który nie jest objęty obowiązkiem pro‑ wadzenia ewidencji odpadów (art. 69 ustawy – zwolnienie z KPO).

    UWAGA!

Samo zwolnienie z KEO przy obowiązku prowadzenia KPO skutkuje obowiązkiem rejestracji i sprawozdawczości w BDO.


Na mocy rozporządzenia Ministra Klimatu z obowiązku rejestracji i ewidencji w BDO zwolnione są natomiast firmy, które wytwarzają wyłącznie odpady znajdujące się w katalogu odpadów zwolnionych z ewidencji i w ilościach w nim określonych. Wspomniane rozporządzenie to nowelizacja poprzednich aktów wydawanych w tym zakresie przez ministrów środowiska. W życie weszło ono w styczniu 2020 roku. Rozporządzenie rozszerza katalog odpadów objętych zwolnieniami i zwiększa większość limitów na poszczególne ich rodzaje (Tabela 1–3).

rejestracja-w-BDO

Przekroczenie limitu wyznaczonego dla któregokolwiek rodzaju odpadów w którejkolwiek z wymienionych grup skutkuje powstaniem obowiązku uzyskania wpisu do bazy danych o odpadach, ewidencjonowania i sprawozdawczości za pośrednictwem BDO.

Kto ma szanse na zwolnienie

Na całkowite zwolnienie z obowiązku rejestracji i ewidencji w BDO mają zatem niewielkie firmy budowlane. I to przede wszystkim na mocy rozporządzenia. Trudno sobie bowiem wyobrazić, że dużym firmom za każdym razem uda się podpisać umowę zdejmującą z nich odpowiedzialność za odpady. Nie leży to w interesie żadnego z nich, ponieważ wtedy to oni muszą spełnić wymagania ustawy o odpadach. Zwłaszcza że dopóki wykonawca nie uprzątnie odpadów, mogą odmówić odbioru zrealizowanej przez firmę usługi. Jednoczesne spełnienie wymogów zwolnienia z KEO i KPO przy tak nisko wyznaczonych ustawą limitach może być osiągalne również dla niewielkich firm budowlanych.

Generalnie warto pamiętać, że poszczególne zwolnienia z obowiązku ewidencji odpadów nie wykluczają się nawzajem. Opłaca się zatem tak organizować pracę, aby odpadów było jak najmniej i jak najwięcej elementów, które mogą stać się odpadem, wykorzystać na terenie inwestycji (bo nie są wówczas odpadem). Czasem takie rozwiązanie warto podpowiedzieć inwestorowi.  Wśród odbiorców gleby czy gruzu powinno być zaś jak najwięcej osób fizycznych i jednostek organizacyjnych nie będących przedsiębiorcami. Jedni i drudzy należą do podmiotów ustawowo są zwolnionych z BDO . Jeżeli firmie nie uda się uniknąć rejestracji w BDO, to zawsze ułatwi sobie prowadzenie ewidencji i sprawozdawczości.

Nowy okres przejściowy

 

Jeszcze w grudniu 2019 r. wszystkie firmy, których nie obejmowało całkowite zwolnienie z obowiązku ewidencji odpadów, musiały zarejestrować się w BDO i za jej pośrednictwem prowadzić ewidencję. Ze względów logistyczno‑technicznych okazało się to jednak niemożliwe. W rezultacie 31 stycznia 2020 roku weszła w życie ustawa, na mocy której do 30 czerwca 2020 roku ewidencję odpadów można prowadzić w formie papierowej.


UWAGA!

Obwiązujące od 1 kwietnia br. przepisy zawarte w Tarczy Antykryzysowej wydłużają ten czas do 31 grudnia 2020 roku.


Firmy, które w okresie przejściowym prowadzą ewidencję papierową, muszą wystawiać KPO. W takiej ilości egzemplarzy, aby każdy, kto przyjmuje od nich odpady lub je transportuje, posiadał przy sobie jego kopię. Do bazy dokumentację papierową trzeba jednak wprowadzać „niezwłocznie” i zakończyć jej wprowadzanie najpóźniej 31 stycznia 2021 roku.

Do 30 czerwca można ponadto składać sprawozdania w wersji elektronicznej dotyczące gospodarowania odpadami w roku 2019.

Ewidencję papierową (a także elektroniczną we własnym zakresie) będzie można prowadzić także podczas trwania awarii systemu BDO. O tym, jak długo potrwa awaria, powinien poinformować administrator Bazy (minister właściwy do spraw środowiska). Informację tę powinien zamieścić na swoich stronach w Biuletynie Informacji Gospodarczej. Podczas trwania awarii firma musi wystawić KPO w wersji papierowej w niezbędnej ilości egzemplarzy. Ewidencję w BDO z tego okresu musi uzupełnić nie później niż 30 dni po usunięciu awarii.

Styczniowa nowela zawiera także wzory dokumentów, które będą obowiązywały w opisanych przypadkach. Warto o tym pamiętać, bo zmianę wzorów KEO i KPO w maju 2019 roku przeoczyło wielu przedsiębiorców. W efekcie doświadczyli niepotrzebnych kłopotów i niedogodności.

Konsekwencje naruszenia przepisów

Za naruszenie przepisów dotyczących obowiązku rejestracji, ewidencji i sprawozdawczości za pośrednictwem BDO firma może zostać ukarana grzywną, administracyjną karą pieniężną, a jej właściciel może zostać nawet aresztowany. Wysokość grzywny waha się w granicach od 100 do 1 mln zł. Administracyjnej kary pieniężnej od 5 tys. do 1 mln zł.

Grzywny i areszt wymierzają sądy. Kary te są stosowane wobec firm, które pomimo obowiązku:
  • nie złożyły wniosku o wpis do rejestru BDO, zmianę wpisu albo o wykreślenie z rejestru;
  • złożyły wniosek niezgodny ze stanem faktycznym;
  • naruszyły obowiązki sprawozdawcze i ewidencyjne.

Od 1 stycznia 2020 roku karze grzywny lub aresztu podlega ponadto każdy, kto nie przechowuje przez określony czas, nie udostępnia lub nie przedkłada dokumentów i danych, do których zobowiązuje go ustawa. Podlega im także każdy, kto w trakcie transportu odpadów i odpadów komunalnych nie posiada potwierdzenia wygenerowanego z BDO. Grzywną zagrożony jest również brak uzupełnienia ewidencji z okresu awarii systemu BDO w terminie 30 dni od dnia jej usunięcia.

Administracyjną karę pieniężną na firmy nakłada Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska za:

• prowadzenie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru BDO;
• nieumieszczanie numeru rejestrowego – nadawanego przy okazji rejestracji w rejestrze BDO – na dokumentach sporządzanych w związku z prowadzoną działalnością.

Powyższy tekst ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa.

CZYTAJ TAKŻE:
Segregacja odpadów budowlanych – kogo obowiązuje?
Sprawozdanie w BDO – co wypełniają firmy budowlane?
BDO: Ewidencja odpadów bez tajemnic
Terminarz BDO 2021
Szkolenia z BDO


Wykaz aktów prawnych:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, Dz.U. z 2013 r. poz 21, tj. ogłoszona przez Kancelarię Sejmu, 10.01.2020.
• Ustawa z dnia 23 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2020 r. poz. 150.
• Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID‑19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. 2020 r. poz. 568.
• Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz.U. z 2020 r. poz. 10.
• Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów opadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, Dz.U. z 2019 r. poz. 2531.
• Objaśnienia prawne Ministra Klimatu wydane na wniosek Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, na pod‑ stawie art. 33 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292), dotyczące stosowania przepisów art. 50 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. ustawy o odpadach w zakresie obowiązku uzyskania wpisu w rejestrze BDO przez wytwórców odpadów będących mikroprzedsiębiorcami, małymi lub średnimi przedsiębiorcami