Dlaczego impregnować drewno?

Z Januszem Barabasem, właścicielem składu drewna rozmawia Dariusz Marciniak.

Dariusz Marciniak: Panie Januszu, czy impregnacja drewna jest w naszych warunkach niezbędna? Jeśli tak, to dlaczego?

Janusz Barabas: Odpowiedź jest prosta, chociaż często idziemy na skróty. Powiem więcej, ochrona drewna jest w dzisiejszych czasach niezbędna. Drewno jest materiałem najczęściej wykorzystywanym w procesie budowlanym. Musimy pamiętać, że odporność powszechnie używanego drewna (świerk, sosna, jodła, modrzew, dąb, buk) na działanie grzybów nie jest duża. Tylko dąb klasyfikowany jest jako trwały, pozostałe drewno jest średnio lub mało trwałe. Trwałość w dodatku dotyczy tylko drewna twardzielowego, drewno bielaste jest uznawane jako średnio trwałe. To wszystko powoduje, że należy potrzebne nam drewno chronić przed niszczącymi grzybami oraz szkodnikami, tak aby nie miały one dogodnych warunków do rozwijania się, zwłaszcza w przemiennym zawilgoceniu i suszeniu.

Drewno jest narażone nie tylko na niszczycielskie działanie grzybów – czynników niszczących lub mogących sprawić, że parametry drewna ulegną pogorszeniu lub całkowicie uniemożliwią jego zastosowanie jest znacznie więcej. Tym większe znaczenie ma odpowiednia jego ochrona i dobór właściwych preparatów ochronnych.

Szkodników, które uszkadzają drewno, jest dużo, ale dziś można je skutecznie przed nimi ochronić. Przy właściwym zastosowaniu środków chemicznych ochrona jest zapewniona. W sferze profesjonalnej możemy stosować oczywiście wiele różnych środków, ale według mnie najciekawszy i chyba najczęściej stosowany jest BOCHEMIT® QB Profi.

DM: Co jest jednak najważniejsze dla prawidłowej ochrony drewna wykorzystywanego na budowie?

JB: Musimy pamiętać, że najważniejszą formą ochrony drewna przed szkodnikami stała się profilaktyka, a w zasadzie zapobieganie powstawaniu potencjalnych uszkodzeń. Zaleca się więc zastosowanie różnego rodzaju impregnatów (na rynku jest spory wybór), dlatego że bez drewna wysokiej jakości odpowiednio zabezpieczonego żaden końcowy produkt nie będzie charakteryzować się dobrą jakością. Zapobieganie i ochrona przede wszystkim.

Pierwszym warunkiem właściwej profilaktyki jest odpowiednio niska wilgotność drewna. Musimy jednak wiedzieć, że ryzyko zaatakowania drewna przez owady może wystąpić nawet przy wilgotności drewna powyżej 10 % i temperaturze ponad 10°C, tzn. że zagrożone jest już drewno bardzo dobrze wysuszone.

Ryzyko dotyczące ataku grzybów szkodzących drewnu na przykład klasy Basidiomycetes występuje wtedy, gdy wilgotność drewna (chociażby chwilowo) przekracza 20%. Ryzyko ataku grzybów wywołujących siniznę drewna występuje wtedy, gdy wilgotność drewna jest wyższa niż około 22% (np. wskutek wysokiej względnej wilgotności powietrza, kondensującej pary wodnej lub też w świeżo naciętym drewnie). Optymalna temperatura dla rozwoju grzybów wynosi 22–25°C. Zagrożenie atakiem pleśni narasta, gdy zawartość wilgoci w powierzchni drewna jest większa niż 25%.

DM: Jak długa jest żywotność jednorazowej ochrony?

JB: Trwałość wykonanej ochrony jest – w przypadku klasy 1. i 2. (wnętrza) – czasowo nieograniczona, w klasie 3. (na zewnątrz) wynosi minimalnie 10 lat. Potem zaleca się sprawdzenie stanu ochrony (najlepiej w odstępach dwuletnich). Należy też pamiętać o ponownym zabezpieczeniu cięć poprzecznych, zaciosów, połączeń na nakładkę oraz innych rodzajów połączeń wykonanych dopiero po impregnacji, ponieważ miejsca te są najbardziej narażone na działanie szkodników i grzybów, tam praktycznie cały proces niszczenia się zaczyna. Drewno używane na zewnątrz powinno być również pokryte po impregnacji odpowiednią powłoką, ale po wyschnięciu impregnacji, co zwykle następuje w okresie od 4 do 24 godzin, w zależności od wilgotności drewna i warunków klimatycznych.

Przed zastosowaniem drewna, zwłaszcza na zewnątrz i w kontakcie z podłożem (szczególnie z ziemią), należy rozwiązać kilka podstawowych kwestii, jak na przykład naturalna odporność drewna. Inne kwestie dotyczą agresywności środowiska, w którym drewno będzie się znajdować, gdyż surowiec w bezpośrednim kontakcie z ziemią jest najbardziej narażony na uszkodzenia przez szkodniki biotyczne – należy wybrać taką ochronę chemiczną, która zabezpiecza przed szkodnikami biotycznymi na różne sposoby. W przypadku profesjonalnej ochrony drewna wchodzącego w kontakt z podłożem jest to głównie impregnacja podciśnieniowa.

DM: A jaką inną rolę spełniają współczesne preparaty do impregnacji?

JB: Użycie odpowiednich impregnatów może nie tylko zabezpieczyć drewno przed szkodnikami, ale także zwiększyć inny ważny parametr – ochronę ogniową. Musimy pamiętać, że jeśli wybuchnie pożar, najważniejsza jest jak najszybsza ewakuacja ludzi z budynku w celu uratowania ludzkiego życia, ewentualnie majątku i to w jak największym zakresie. Czas trwania ewakuacji zależy od materiałów wykorzystanych w trakcie budowy i ich właściwości przeciwpożarowych.

Jednym ze sposobów ochrony drewna, materiałów drewnopodobnych, drewnianych konstrukcji budowlanych i drewnianych elementów budowlanych umieszczonych we wnętrzach jest impregnacja środkiem chemicznym – ja polecam BOCHEMIT® Antiflash, który oprócz zmniejszenia reakcji na ogień zapewni również zapobiegawczą ochronę przed niszczącymi drewno owadami i grzybami. Reakcję na ogień bada się w oparciu o normę PN EN 13501-1. Podstawowa różnica pomiędzy stopniem palności a klasą reakcji na ogień polega na tym, że stopień palności ocenia oddzielnie poszczególne materiały, natomiast klasa reakcji na ogień ocenia cały wyrób budowlany w wykonaniu końcowym, na przykład materiał podkładowy, wykończenie powierzchni, sporządzenie, typ montażu, występowanie nierówności i zagłębień itp. Norma PN EN 13501-1 definiuje następujące klasy według reakcji na ogień: A1, A2, B, C, D, E, F.

Materiały niepalne należą do klas A1 oraz A2, konstrukcje drewniane i produkty na bazie drewna żadnym sposobem niezabezpieczone z reguły zaszeregowane są w klasie D. Do tego dołącza klasyfikacja uzupełniająca z punktu widzenia powstawania dymu (s1, s2, s3) oraz palących się kropli lub cząstek (d0, d1, d2). Drewno użytkowane na zewnątrz narażone jest na działanie warunków atmosferycznych i innych czynników, które zmniejszają jego trwałość.

DM: O czym warto pamiętać przy impregnacji drewna?

JB: Moje praktyczne rady i zalecenia – drewno przeznaczone do impregnacji należy oczyścić z kory, łyka i ewentualnych powłok. Nie może wykazywać ono oznak zaatakowania owadami lub niszczącymi drewno grzybami – zaatakowane elementy drewna muszą być usunięte, a w wypadku ataku na dużą skalę, zastąpione nowymi elementami. Optymalna wilgotność drewna po impregnacji mieści się w granicach 25–35%. Temperatura drewna (jak również roztworu aplikacyjnego), które będzie poddawane impregnacji, musi wynosić minimum 5°C. W przypadku elementów, które będą osadzone w gruncie (klasa zagrożenia 4), zaleca się zastosowanie okrągłego profilu, który pozwala na dostateczną impregnację w głąb bielu na całym obwodzie (zgodnie z EN 335-1). Po impregnacji należy substancje czynne utrwalić w masie drewna i pozostawić w suchym, przewiewnym miejscu na czas, który wynosi minimum 2 dni.

DM: Dziękuję za rozmowę.