Akcesoria dachowe a poprawne funkcjonwanie dachu

Piotr Wownysz, Technical & Marketing Manager Klöber-HPi Polska sp. z o.o., Foto: Klöber-HPi Polska sp. z o.o.

Akcesoria dachowe, niby mało istotne, a decydują o parametrach użytkowych dachu. Ich zadaniem jest między innymi usprawnienie poruszania się po dachu, uszczelnienie przejść przez dach i zapewnienie odpowiedniej wentylacji. Bez nich żaden dach nie będzie więc funkcjonował prawidłowo.

 

Ze względu na funkcje, jakie spełniają, wyróżnić można kilka głównych grup akcesoriów do dachów spadzistych. Są to:

  • elementy przejść przez połać dachową;
  • elementy wentylacyjne okapu i kalenicy;
  • doświetlenia poddasza;
  • elementy mocujące;
  • obróbki komina, lukarn, koszy i innych połączeń;
  • komunikacja dachowa i zabezpieczenia przeciwśniegowe.

Przejścia przez połać

Do tej grupy należą wszystkie rodzaje kominków i dachówek wentylacyjnych, przejść antenowych, przewodów do paneli solarnych itp. Kominki wentylacyjne są coraz częściej alternatywą dla kominowych kanałów wentylacyjnych, na przykład w sytuacji kiedy pomieszczenie na poddaszu wymaga wentylacji, ale położone jest zbyt daleko od komina. Kominki takie spełniają swoje zadanie równie dobrze jak tradycyjne kanały, a nie ma ograniczeń związanych z ich umiejscowieniem – można je zamontować prawie w każdym miejscu połaci dachowej.

Większość producentów pokryć dachowych oferuje systemowe kominki wentylacyjne. Wytwórcy dachówek ceramicznych proponują również kominki ceramiczne. Niestety, ich funkcjonowanie nie zawsze jest prawidłowe (czasami nie są w stanie odprowadzać skroplin powietrza). Pozostali stosują kominki z PVC, wytwarzane przez kilku producentów w Europie. Solidne kominki wykonane są z PVC odpornego na warunki atmosferyczne. Ich wew­nętrzna, kanałowa budowa pozwala na odprowadzanie skroplin, mają szczelny system mocowania oraz dostępne są w wielu kształtach i kolorach, co pozwala na dopasowanie ich do danego pokrycia dachowego. Istnieje nawet możliwość dobrania ich do pokryć z blach profilowanych.

Główne systemy przejść przez połać dachową oparte są na kilku elementach: płytach podstawowych (dachówkach przejściowych), akcesoriach montowanych na tych płytach (np. kominki, przejścia antenowe) oraz elementach uzupełniających. Do tej ostatniej grupy można zaliczyć elastyczne rury przyłączeniowe do kominków, kołnierze uszczelniające przejścia rur przez membrany oraz taśmy klejące i uszczelniające. Ostatnio pojawiły się również elementy przejściowe służące do sprawnego i szczelnego prowadzenia przez połać dachową przewodów do paneli solarnych. Elementy te, ze względu na ekologiczną formę pozyskiwania energii, coraz częściej montujemy na naszych dachach.

Elementy wentylacyjne

Są jednymi z najważniejszych w każdym dachu spadzistym. Muszą zapewniać właściwą wentylację połaci dachowej, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania dachu. W tym celu konieczne jest odprowadzenie wilgoci z warstwy termoizolacyjnej dachu oraz tej wykraplającej się po wewnętrznej stronie pokrycia dachowego.

Wentylacja połaci dachowej jest prawidłowa, gdy zapewnione są:

  • wlot powietrza w okapie dachu (min. 200 cm²/m);
  • wylot powietrza w kalenicy (min. 50 cm²/m z każdej strony);
  • szczelina wentylacyjna (powstała dzięki kontrłatom o grubości min. 24 mm).

Podane w nawiasach wartości są minimalnymi dla połaci dachowych o długości krokwi do 10 m; przy dłuższych połaciach wielkości te powinny być odpowiednio wyższe.

Jednymi z najważniejszych elementów połaci pod względem wentylacji są kalenica i naroże dachu. Jak zapewnić prawidłową i bezproblemową wentylację (czyli wylot powietrza) w tym miejscu? Najprościej byłoby nie stosować żadnych elementów uszczelniających i zostawić wolną przestrzeń pod zamontowanymi gąsiorami. Takie rozwiązanie byłoby prawidłowe, ale tylko pod kątem wentylacji, natomiast pojawiłby się problem z podwiewaniem pod gąsiory śniegu, deszczu i kurzu. Dlatego też w kalenicy i narożu dachu stosowane powinny być rozwiązania łączące te dwie funkcje: zapewniające prawidłową wentylację i jednocześnie uszczelnienie.

Wentylacja kalenicowa z tworzyw sztucznych

Tradycyjnym, prawidłowym rozwiązaniem, funkcjonującym od wielu lat, jest stosowanie elementów wentylacyjnych z tworzyw sztucznych z tzw. szczotkami. Powinny one być wykonane z PVC o wysokiej jakości, odpornego na promieniowanie UV, aby zapewnić trwałość koloru włosia oraz bardzo dobrą wentylację w obrębie kalenicy i grzbietu dachu. Ich konstrukcja powinna w dużym stopniu ograniczać również zjawisko podwiewania wody lub kurzu pod gąsiory. Prosty montaż, również w trudnych warunkach pogodowych (np. duża wilgotność czy niska temperatura), sprawia, że wielu wykonawców chętnie takie elementy stosuje. Przy prawidłowo wykonanym, szczelnym pokryciu wstępnym (membrana dachowa) zapewniają właściwe funkcjonowanie dachu.

Wentylacja kalenicowa z taśmy

Alternatywnym sposobem zabezpieczenia kalenicy i naroża dachu przed wilgocią jest zastosowanie odpowiedniej taśmy kalenicowej (w ostatnich latach producenci opracowali wiele materiałów tego typu). Rozróżniamy dwa podstawowe jej typy: w całości wykonane z metalu (aluminium bądź miedzi) albo z zastosowaniem różnego rodzaju włóknin. Pierwsze mają istotną zaletę – trwałość, gdyż prawie nie ulegają procesom starzenia. Specjalnie uformowane otwory zazwyczaj zapewniają wystarczającą wentylację, niestety, zawiewany śnieg lub deszcz czasami przez nie się przedostaje.

Pełniejszą ochronę w takiej sytuacji zapewniają rolowane taśmy z włókniną w środku, której struktura powinna zapewniać wieloletnie funkcjonowanie taśmy, zabezpieczając połać przed wilgocią, a jednocześnie odpowiednio ją wentylując. Przez włókninę chroniącą dach nie mogą przenikać cząsteczki wody czy kurzu, musi być ona także odporna na promieniowanie UV. Zabezpieczone i wzmocnione plisowanymi pasami z aluminium lub miedzi brzegi taśmy powinny zaś umożliwiać prawidłowe jej dopasowanie do każdego kształtu pokrycia dachowego. Trwałe połączenie taśmy z dachówką uzyskuje się dzięki umieszczonym na jej krawędziach pasom kleju (butylowego lub kauczukowo-butylowego).

Bardzo ważną charakterystyką taśmy kalenicowej jest jej zdolność dopasowania się kształtem do pokrycia. Wysokiej jakości taśma kalenicowa powinna charakteryzować się odkształcalnością brzegów na poziomie ponad 30%. Te warunki spełniają, niestety, tylko niektóre produkty dostępne na rynku i w przypadku pokryć dachowych głęboko profilowanych niewiele taśm da się tak mocno odkształcić, by dopasować je do dachówek.

Wentylacja w strefie okapu

Budowa elementów wentylacyjnych okapu zależy od rodzaju jego konstrukcji. Najczęściej stosowane są tzw. kratki wentylacyjne z grzebieniem, które zapewniają odpowiedni wlot powietrza (min. 200 cm²/m), a jednocześnie (dzięki grzebieniowej budowie) zabezpieczają okap przed zagnieżdżeniem się ptaków i innych zwierząt pod pokryciem dachowym.
Elementy wentylacyjne bez grzebienia stosuje się przy pokryciach dachowych typu płaskiego, na przykład karpiówce. W przypadku innych konstrukcji okapu stosuje się siatki ochronne, które produkowane są zwykle z PVC, chociaż niektórzy producenci oferują też siatki metalowe.

akcesoria dachowe

Elementem doświetlenia poddasza może być przeszklony  wyłaz dachowy albo dachówki świetlikowe

Doświetlenie poddasza

Jest to szeroka grupa elementów dachowych, zawierająca wszelkie rodzaje okien połaciowych, wyłazów dachowych, świetlików tunelowych czy przezroczystych dachówek świetlikowych.

Elementy mocujące

Są to różnego rodzaju spinki do dachówek, podpórki łat kalenicy i naroży, klamry do mocowania gąsiorów, gwoździe do pokryć płaskich, wkręty itp. Najważniejsza jest ich trwałość, a co się z tym wiąże – odporność na korozję.

Spinki do mocowania dachówek są zazwyczaj elementami pomocniczymi i wystarczy, że wykonane są z dobrze ocynkowanej stali. Wyjątkiem są spinki do mocowania dachówek ciętych, które stanowią zazwyczaj jedyny element mocujący i powinny być wykonane ze stali nierdzewnej. Można je ewentualnie zastąpić drutem miedzianym lub ze stali nierdzewnej, ale wtedy niezbędne jest przewiercanie dachówek, co jest bardzo pracochłonne.

Uchwyty do mocowania łat kalenicowych i narożnych, choć mają różną konstrukcję, zawsze pełnią tę samą funkcję: trwale mocują łaty kalenicowe i narożne do konstrukcji dachowej. Ponieważ nie są one narażone na bezpośrednie oddziaływanie czynników atmosferycznych, do ich produkcji używa się cynkowanej stali. Inaczej jest w przypadku klamer do mocowania gąsiorów, które narażone są na ciągłe działanie czynników atmosferycznych. Wykonane powinny być z elementów nieulegających korozji. Najczęściej produkowane są z powlekanej blachy aluminiowej.
Najbardziej popularnymi elementami mocującymi są gwoździe i wkręty. Stosując je, warto pamiętać o podstawowej zasadzie – elementy, które narażone są na ciągłe, bezpośrednie oddziaływanie czynników atmosferycznych, wykonane powinny być z materiałów nierdzewnych: stali nierdzewnej, miedzi lub stopów aluminium.

Obróbki

Można je wykonywać na kilka sposobów:

  • z użyciem tradycyjnych materiałów, takich jak blacha stalowa pow­lekana, aluminiowa, ołowiana lub cynkowana;
  • z zastosowaniem wszelkiego rodzaju taśm rolowanych z warstwą klejącą.
Blachy

Przy wykonywaniu obróbek takich elementów konstrukcji dachu, jak kominy czy lukarny, bardzo ważna jest trwałość stosowanych materiałów. Długą żywotnością charakteryzują się na pewno obróbki wykonywane metodą tradycyjną z blach odpornych na korozję. Pewne problemy stwarzać może blacha stalowa powlekana, o ile nie zostanie odpowiednio zabezpieczona w miejscach cięcia.

Blachy w arkuszach lub rolowane bardzo dobrze sprawdzają się przy wykonywaniu koszy dachowych. Warto jednak rozważyć zastosowanie koszy prefabrykowanych, wytwarzanych zazwyczaj z blachy aluminiowej powlekanej, profilowanej wzdłużnie lub poprzecznie. Rozwiązanie takie skraca czas krycia dachu, zapewnia stałość wymiarów wszystkich części i zwiększa sztywność – blacha jest przetłaczana w procesie produkcyjnym.

Przy obróbkach kominów, lukarn i podobnych elementów dachu dość często stosuje się również blachy aluminiowe, cynkowe (tytan-cynk) lub ołowiane. Nad wyborem tych ostatnich warto się jednak zastanowić. Ołów jest wyjątkowo plas­tyczny i trwały (ogromne zalety), najczęściej stosowany jest w postaci powlekanej, ale czy na pewno nie ma (lub nie będzie miał w przyszłości) żadnego szkodliwego wpływu na zdrowie użytkowników? Producenci zapewniają, że jest absolutnie bezpieczny, wiele organizacji europejskich chciałoby jednak ograniczyć zakres jego wykorzystania w budownictwie; w niektórych krajach europejskich już wprowadzane są takie ograniczenia.

Taśmy

Do obróbek kominów i lukarn coraz częściej używa się nowoczesnych, specjalistycznych taśm z warstwami klejącymi. Ich zastosowanie znacznie skraca czas wykonania obróbek i nie wymaga używania spec­jalnych narzędzi, a jakość i trwałość obróbki są bardzo wysokie. Można wśród nich wyróżnić taśmy na bazie aluminium powlekanego, ołowiu lub kompozytów. I ponownie warto rozważyć zalety i wady stosowania materiałów ołowianych. Bardziej bezpieczne wydają się być taśmy na bazie elastycznego (profilowanego, krepowanego) aluminium powlekanego lub specjalnych kompozytów wielowarstwowych z klejącą warstwą butylową bądź kauczukowo-butylową. Większą trwałością i odpornością powłoki na działanie czynników atmosferycznych charakteryzują się materiały z powlekanych stopów aluminium. Niestety, niewielu producentów potrafi wykonać taką taśmę o wysokiej elastyczności. A tot warunek konieczny w przypadku taśm aluminiowych z warstwą klejącą. Jeżeli jednak znajdziemy taki materiał, będzie on trwały, bezpieczny i łatwy w zastosowaniu.

akcesoria-dachowe

Komunikacja dachowa

Elementy tych dwóch systemów powinny znaleźć się na każdym dachu spadzistym. Powszechność ich stosowania w Polsce jest różna, zależnie od rejonu. W przyszłości jednak na prawie każdym dachu niezbędne będzie ich zastosowanie.

Elementy komunikacji dachowej to m.in. ławy i stopnie kominiarskie. Są one potrzebne kominiarzom, umożliwiając im dotarcie od wyłazu dachowego do komina i zapewniając stabilne podłoże w trakcie prac kominiarskich. Przydatne mogą okazać się również w przypadku konieczności napraw w obrębie dachu. Powinny zatem zapewniać stabilne i bezpieczne przemieszczanie się po dachu, jak również charakteryzować się wieloletnią trwałością.

Przy wyborze konkretnego systemu warto zwrócić uwagę na wykonanie poszczególnych elementów (grubość profili, szerokość ław i wsporników) oraz zabezpieczenie antykorozyjne. Oczywiście najbardziej odporne na korozję będą systemy wykonane z aluminium lub stali nierdzewnej. Ich cena będzie jednak odpowiednio wyższa od standardowych systemów z ocynkowanej i pow­lekanej stali. Wybierając te produkty, zapytajmy, czy producent zapewnia gwarancję antykorozyjną. Wszystkie elementy komunikacji dachowej muszą spełniać kryteria określone przez Europejską Normę EN 516. Zgodność z nią powinien potwierdzać znak CE wybijany na poszczególnych elementach systemu.

Niedocenianymi w Polsce, ale bardzo ważnymi akcesoriami w konstrukcji dachów spadzistych są tzw. haki bezpieczeństwa. Są to elementy, do których należy mocować sprzęt asekuracyjny osób przebywających na dachu. Można na nich również czasowo zawieszać drabinę, która ułatwia poruszanie się po dachu. Konstrukcję haków zabezpieczających określa norma EN 517.

Zabezpieczenia przeciwśniegowe

Przeciwśniegowe akcesoria dachowe są jednymi z najważniejszych elementów dachu, zwłaszcza w rejonach klimatycznych o dużej ilości opadów śnieżnych. Nawet okresowo pojawiające się obfite opady mogą powodować lawinowe obsuwanie się śniegu z połaci dachowych. Taki spadający znienacka z dachu śnieg grozi zniszczeniem mienia i jest niebezpieczne dla zdrowia lub życia ludzkiego. Tony spadającego śniegu mogą z łatwością uszkodzić nawet samochód. Dlatego warto zastosować skuteczny system zabezpieczeń. Mogą to być:

  • płotki przeciwśniegowe,
  • belki drewniane lub rury stalowe na odpowiednich wspornikach,
  • rozbijacze śniegu, stopery, rynny leżące itp.
Płotki i belki

Najbardziej solidne i skuteczne są dwa pierwsze systemy zapór przeciwśniegowych: płotki i belki. Najczęściej stosowane zaś płotki przeciwśniegowe montowane są na wspornikach odpowiednio dopasowanych do rodzaju pokrycia dachowego. Warto zwrócić uwagę na solidność ich konstrukcji, jakość zabezpieczenia antykorozyjnego oraz gęstość montowania wsporników. Ich producent powinien określić ich ilość konieczną do zamontowania płotka w zależności od kąta pochylenia dachu i długości połaci dachowej. Nie powinno się mocować płotków w odstępach mniejszych niż 80–90 cm.

Belki i rury

Coraz częściej można spotkać na naszych dachach zapory przeciwśniegowe w postaci belek drewnianych lub rur stalowych. Są one atrakcyjne wizualnie i równie skuteczne, oczywiście pod warunkiem, że wsporniki zostały prawidłowo zamontowane i w odpowiedniej ilości.

Proste w montażu są systemy z belkami drewnianymi: kilka wsporników i belki położone na nich. Minusem takiego rozwiązania jest oczywiście konieczność wymiany belek co jakiś czas (w zależności od gatunku drewna i stopnia jego zabezpieczenia). Zaletą – estetyczny wygląd i skuteczność zapory. Dobrze prezentują się także ocynkowane rury stalowe (zazwyczaj dwie, jedna nad drugą) zamontowane w specjalnych wspornikach – zwłaszcza na dachach blaszanych układanych na rąbek stojący.

Istnieje wiele innych sposobów zapobiegania lawinowemu obsuwaniu się śniegu.

Zastosowanie któregokolwiek z nich jest lepsze niż brak zabezpieczeń przeciwśniegowych.

CZYTAJ TAKŻE: Poprawna izolacja dachu skośnego wełną mineralną


Polskie Stowarzyszenie Dekarzy Oddział Lubelski
Biuro: Czerniejów 49A, 23-114 Jabłonna, tel. 503 123 889;
[email protected], www.dekarz.com.pl; www.facebook.com/PolskieStowarzyszenieDekarzy